Strengere aanpak bij milieuschade
Nieuws - 20/08/2013
-
Auteur(s): Carine Govaert
Exploitanten die milieuschade veroorzaken of dreigen te veroorzaken, hebben nu al een informatie-, een preventie-, een inperkings- en een herstelplicht. De Vlaamse regering diept die verplichtingen verder uit in een besluit van 19 juli 2013, en verduidelijkt dat de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer (AMMC) op elk moment kan ingrijpen om schade te voorkomen of te beperken.
Milieuschade
Milieuschade omvat alle schade aan beschermde soorten en natuurlijke habitats, de schade aan water en de bodemschade, wanneer die schade veroorzaakt wordt in het kader van de beroepsactiviteiten. Er zijn echter enkele
uitzonderingen. Meestal in het kader van internationale verdragen.
Onmiddellijke dreiging van schade
Als er nog geen milieuschade is, maar er een onmiddellijke dreiging bestaat dat er milieuschade zal ontstaan, moet de exploitant preventieve maatregelen nemen.
Als – ondanks die preventieve maatregelen – de onmiddellijke dreiging niet verdwijnt, moet de exploitant de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer – zo spoedig mogelijk – informeren over alle relevante aspecten van de situatie.
Op vraag van de AMMC bezorgt de exploitant bijkomende informatie, binnen de termijn die de afdeling oplegt.
Op vraag van de afdeling laat hij de dreiging ook verder onderzoeken en bezorgt hij een verslag met de onderzoeksresultaten.
De AMMC kan van haar kant:
- ■
aanvullende informatie eisen;
- ■
preventieve maatregelen opleggen die de exploitant moet uitvoeren;
- ■
instructies opleggen die de exploitant moet volgen bij het uitvoeren van preventieve maatregelen;
- ■
eisen dat de exploitant zich laat bijstaan door een deskundige voor het voldoen aan zijn informatieplicht;
- ■
eisen dat de exploitant aanvullend onderzoek uitvoert en daarover verslag uitbrengt;
- ■
zelf preventieve maatregelen nemen. Alhoewel in het uitvoeringsbesluit staat dat de afdeling op elk moment ambtshalve preventieve maatregelen kan nemen, moet dit toch genuanceerd worden. In het Milieuschadedecreet staat immers dat het de exploitant is, die de preventieve maatregelen moet nemen. Het is pas als de
exploitant zijn verplichtingen niet nakomt (of als de exploitant niet geïdentificeerd kan worden) dat de afdeling zelf preventieve maatregelen zal nemen.
Informatie en inperking bij effectieve milieuschade
Als er effectief milieuschade is ontstaan, neemt de exploitant elke inperkingsmaatregel die nodig is, én informeert hij de AMMC – onmiddellijk – van alle relevante aspecten van de situatie.
Op vraag van de AMMC bezorgt de exploitant bijkomende informatie, binnen de termijn die de afdeling oplegt.
En eveneens op vraag van de afdeling laat hij de schade verder onderzoeken en bezorgt hij de afdeling een verslag met de onderzoeksresultaten.
Daarnaast moet de exploitant ook de
informatieverplichtingen uit Vlarem II respecteren. Het uitvoeringsbesluit verwijst daarvoor naar de artikelen 4.1.12.1 tot en met 4.1.12.3, maar die bestaan (nog) niet. Wij veronderstellen dat hier de algemene hygiëne-, risico- en hinderbeheersingsmaatregelen bedoeld worden, die bij ernstige hinder of schade een melding opleggen aan de burgemeester en de Milieu-Inspectie (
art. 4.1.3.4,
art. 5bis.15.5.2.5 en
art. 5bis.19.8.2.5 van Vlarem II).
De AMMC kan altijd:
- ■
aanvullende informatie eisen;
- ■
de exploitant verplichten om inperkingsmaatregelen te nemen;
- ■
de exploitant instructies geven die hij moet naleven bij het uitvoeren van de inperkingsmaatregelen; en
- ■
ambtshalve inperkingsmaatregelen nemen. Ook hier geldt dat het uitvoeren van de inperkingsmaatregelen in eerste instantie een plicht is van de exploitant zelf. De afdeling zal enkel maatregelen nemen als de
exploitant zijn verplichtingen niet nakomt.
Vóór de afdeling inperkingsmaatregelen oplegt of die zelf neemt, nodigt zij de exploitant én “de personen op wier terrein de maatregelen geheel of gedeeltelijk worden genomen” uit om hun opmerkingen te laten kennen.
Bij een letterlijke lezing van de tekst moeten alleen de eigenaars van de betrokken terreinen gehoord worden, en niet de gebruikers ervan…
Zij worden verwittigd met een beveiligde zending. Dat is een aangetekende brief met ontvangstbewijs, een persoonlijke afgifte tegen ontvangstbewijs, of een e-mail (‘elektronische aangetekende zending’).
Herstel van de effectieve milieuschade
De exploitant is uiteraard ook verplicht om de veroorzaakte milieuschade te herstellen. Hij zal een herstelplan moeten opstellen. Doet hij dat niet, dan zal de afdeling dat in zijn plaats doen.
De afdeling kan op elk moment:
- ■
de exploitant verplichten om herstelmaatregelen te nemen;
- ■
de exploitant instructies geven die hij moet naleven bij het uitvoeren van de herstelmaatregelen;
- ■
het herstelplan laten bijsturen;
- ■
zelf een herstelplan opstellen; en
- ■
zelf herstelmaatregelen nemen. Maar dat laatste alleen als de
exploitant niet optreedt, aldus het Milieuschadedecreet. Volgens het uitvoeringsbesluit kan de afdeling ook derden opdragen om herstelmaatregelen uit te voeren op kosten van de exploitant.
Vóór de AMMC herstelmaatregelen oplegt, brengt zij de exploitant én de personen op wier terrein de maatregelen geheel of gedeeltelijk worden genomen, op de hoogte met een beveiligde zending. De betrokkenen hebben dan 30 dagen de tijd om opmerkingen te formuleren.
Daarop vaardigt de afdeling een herstelmaatregelenbesluit uit. In dat besluit staat onder meer hoeveel tijd de exploitant krijgt om een herstelplan op te stellen, hoe hij in beroep kan gaan tegen het herstelmaatregelenbesluit, enzovoort. De AMMC kan in het herstelmaatregelenbesluit ook bepalen wat er allemaal in het herstelplan moet staan, en dat de exploitant een deskundige onder de arm moet nemen voor het opmaken van het herstelplan en het laten uitvoeren van de herstelmaatregelen.
De exploitant en de personen op wier terrein de herstelmaatregelen geheel of gedeeltelijk zullen worden uitgevoerd, krijgen een kopie van het herstelmaatregelenbesluit per beveiligde zending.
De exploitant bezorgt de AMMC zijn herstelplan, binnen de opgelegde termijn. De afdeling bezorgt daarvan een kopie aan alle personen die vermeld worden in het Milieuschadedecreet. En dat zijn er ineens een heleboel. Namelijk:
- ■
alle personen die milieuschade lijden of dreigen te lijden;
- ■
alle personen die een belang hebben bij de besluitvorming over de milieuschade; en
- ■
de erkende milieuverenigingen die een vorderingsrecht hebben inzake de bescherming van het leefmilieu.
Daarnaast gaat er ook nog een kopie naar de personen op wier terrein de maatregelen geheel of gedeeltelijk zullen worden genomen, én naar een reeks adviesinstanties.
Wélke adviesinstanties dat zijn, wordt nader bepaald in het besluit. Naargelang er al of niet een vergunningsplicht is voor de werken, een watertoets al of niet verplicht is, enzovoort, kunnen de volgende instanties allemaal fungeren als adviesorgaan: de gemeente, de deputatie, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), de polders en wateringen, de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), Waterwegen en Zeekanaal, het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust (AMDK), enzovoort.
De wijze waarop, en de termijn waarbinnen er gevolg wordt gegeven aan de opmerkingen en adviezen, hangt onder meer af van het feit of er een openbaar onderzoek vereist is voor de geplande herstelmaatregelen.
Feit is dat de afdeling op het einde van de rit het herstelplan ‘conform’ zal verklaren. Eventueel na aanpassing, nieuwe opmerkingen, enzovoort. De exploitant en de betrokken eigenaars krijgen een conformiteitsattest. Dat conformiteitsattest bepaalt onder meer binnen welke termijn de herstelmaatregelen moeten worden uitgevoerd. Het kan instructies bevatten over de wijze van uitvoering van de herstelmaatregelen. En het vermeldt de mogelijkheden om in beroep te gaan.
Het conformiteitsattest fungeert meteen ook als melding of vergunning bij meldingsplichtige of vergunningsplichtige werken in uitvoering van de milieureglementering of het ruimtelijkeordeningsrecht.
De exploitant moet tot slot nog de aanvang en het einde van de herstelwerken melden aan de afdeling. Ook dat moet met een beveiligde zending gebeuren.
Apart regime voor vervoer van afvalstoffen
Het nieuwe besluit bevat een strenger regime voor exploitanten die actief zijn in:
- ■
het vervoer van bepaalde afvalstoffen, of de grensoverschrijdende overbrenging ervan;
- ■
het vervoer van bepaalde gevaarlijke of verontreinigende stoffen; en
- ■
het vervoer van genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s).
Het besluit zou in bijlage een modelformulier moeten bevatten, dat deze exploitanten moeten volgen bij het melden van de milieuschade, maar dat formulier ontbreekt.
Verzoek om maatregelen op te leggen
Personen die milieuschade lijden of dreigen te lijden, personen die belang hebben bij de besluitvorming over de schade, en milieuverenigingen kunnen bij de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer een verzoek indienen om preventieve, inperkings- of herstelmaatregelen te nemen. Zij moeten dat verzoek indienen met een beveiligde zending, binnen een redelijke termijn nadat zij weet kregen van de schade.
De procedure voor de afhandeling van zo’n verzoek tot het nemen van maatregelen, bleef ongewijzigd.
Milieuschadecommissie
De schadelijders, belanghebbenden en milieuverenigingen kunnen in beroep gaan tegen de beslissing van de afdeling om hun verzoek tot het nemen van maatregelen niet in te willigen. Het beroep wordt ingediend bij de Vlaamse regering. Ook de exploitanten die het ‘slachtoffer’ werden van preventieve acties of herstelacties vanwege de AMMC, kunnen in beroep gaan bij de Vlaamse regering. De regering laat zich bijstaan door een Milieuschadecommissie.
Het nieuwe besluit neemt de bestaande voorschriften inzake samenstelling en werking van de Milieuschadecommissie integraal over uit het vorige uitvoeringsbesluit.
Kosten
Wél nieuw is de aanvullende bepaling over het kostenplaatje. Het Milieuschadedecreet legt alle kosten van een milieuschadeoperatie
principieel bij de exploitant. Het nieuwe uitvoeringsbesluit specificeert dat daarin ook de kosten begrepen zijn voor de
bijstand van deskundigen.
Nog geen datum van inwerkingtreding
Het nieuwe uitvoeringsbesluit komt op termijn in de plaats van het
huidige uitvoeringsbesluit bij het Milieuschadedecreet. Dat is een besluit dat nog maar van 9 september 2011 dateert.
Het staat nog niet vast wanneer de nieuwe regeling van toepassing wordt. Joker Schauvliege moet de datum van inwerkingtreding nog vastleggen in een ministerieel besluit.
Bron: Besluit van 19 juli 2013 tot regeling van de informatie-, preventie-, inperkings- en herstelplicht inzake milieuschade, het verzoek om maatregelen en de beroepsprocedure, BS 16 augustus 2013.
